MAKING THE WORLD BRIGHTER

W 1973 roku firma I-Valo rozpoczęła rozmowy z przedstawicielami przemysłu oraz innymi osobami doskonale znającymi kwestię oświetlenia przemysłowego. Ogólny wniosek był taki, że nikt nie produkuje oprawy, która byłaby odporna na trudne warunki przemysłowe.

Zaprojektowanie niezawodnej oprawy oświetleniowej stanowiło wyzwanie z powodu:

• cząstek pyłu i innych zanieczyszczeń powietrza,
• korozji,
• nietypowych temperatur otoczenia,
• uszkodzeń mechanicznych.

Każdy z tych czynników zwiększał potrzebę serwisowania i napraw oraz, co za tym idzie, kosztów eksploatacji. Dodatkowym problemem jest również fakt, że oprawy oświetleniowe często znajdują się na dużych wysokościach lub w innych trudno dostępnych miejscach. Ponieważ był to problem napotykany przez wszystkich, przedstawiciele przemysłu byli skłonni do pracy nad wspólnym rozwiązaniem.

Pośród osób, które użyczyły swojego doświadczenia, był kierownik działu elektrotechniki zakładu Varkaus oraz specjalista ds. oświetlenia z huty zarządzanej przez Rautaruukki (obecnie część SSAB). Dodatkowo Fińska Federacja Przemysłu Leśnego (FFIF) i Kemira, ważna grupa z branży chemicznej działająca w Finlandii, uczestniczyły w spotkaniach od wczesnych faz, opisując problemy z oświetleniem dotyczące ich branż.

Firma I-Valo zaprosiła również firmę Airam, znanego fińskiego producenta żarówek, oraz dostawcę stateczników Helvar do współpracy. Kolejnym kluczowym uczestnikiem negocjacji był niedziałający już inspektorat elektryczny, który wysłał swojego przedstawiciela na spotkania. Dzięki konsultacjom z tymi ekspertami i organizacjami firma I-Valo była w stanie określić konkretne problematyczne kwestie, nad którymi można było później wspólnie pracować.

Od początku jasne było, że rozwiązanie nie będzie tanie. Nie było to jednak istotne, gdyż umożliwiło to produkcję oprawy oświetleniowej, która będzie prawidłowo spełniała swoje zadanie w zastosowaniach przemysłowych.

Testy wykonane na dachu jednego z pieców Rautaruukki wykazały, że niemożliwe jest stworzenie oprawy oświetleniowej, która nie będzie zasysała zanieczyszczonego powietrza przez jakiś niewidoczny otwór. Lepszym rozwiązaniem jest wyposażenie oprawy w filtr i umożliwienie swobodnego przepływu powietrza. Zakład posiadał na stanie odpowiedni filtr Kemira, a reszta jest historią. Firma I-Valo postanowiła opatentować ten wynalazek zarówno w Finlandii, jak i za granicą. Ostatecznie rozwiązanie zostało opatentowane w 12 krajach.

Pierwsza przemysłowa oprawa oświetleniowa I-Valo, Super, była solidnym, łączonym żywicą modelem wykonanym z aluminium. Jednostka była obudowana i zamknięta w szczelnej obręczy i wyposażona w filtr pyłu i gazu. Dostępna w konfiguracji pionowej i poziomej oprawa była odporna nawet na wysokie temperatury. Pionowy model był stopniowo wycofywany, podczas gdy bardziej praktyczna pozioma wersja zyskała pozycję najlepszego produktu w ofercie opraw I-Valo. Poza modelem Super firma opracowała szeroką ofertę opraw do różnych zastosowań i mniej wymagających warunków.

Pierwsza partia testowa została poddana próbie w zakładzie firmy. Warsztat naprawczy otrzymał około tuzina opraw, a pracownia dmuchania szkła dwie lub trzy. Jedna z opraw została umieszczona nad piecem szkła, dostarczając ważnych informacji na temat odporności oprawy na ciepło. Pierwsza partia testowa została odlana w formach piaskowych. Jednostki produkcyjne były wyoblane, a konieczne skrzynki statecznikowe zostały odlane. Oryginalne oprawy poddane próbie w zakładzie są nadal używane.

Pod koniec 2005 roku firma I-Valo spytała, czy zakład użyczy jednostkę umieszczoną nad piecem do dodatkowych badań. Oprawa przetrwała niemal nienaruszona poza uszczelkami, które zostały doszczętnie stopione po spędzeniu 30 lat w cieple pieca. Pozostałe elementy opraw nie zmieniły swojego położenia.

Stare oprawy oświetleniowe highbay I-Valo Super w fabryce szkła Iittala.

Zakład papierniczy Varkaus około 1976 roku. Fotografia autorstwa Teuvo Kanervy, udostępniona przez Fińską Agencję Dziedzictwa z kolekcji obrazów.

Verneri Savolainen z huty Rautaruukki Hämeenlinna jest jednym z pierwszych dobrych klientów I-Valo. W 1975 roku zorganizował próbę w temperaturach sięgających 75°C nad piecem do wyżarzania. Próba została zakończona pomyślnie i przez długi czas huta Hämeenlinna była jednym z największych klientów I-Valo w Finlandii.

Dodatkowo Savolainen uzyskał pozwolenie kierownictwa Rautaruukki na plan renowacji I-Valo, według którego należące do huty oprawy Hg o mocy 700 W zostały zdemontowane i zastąpione oprawami SpNa o mocy 400 W. W kwestii mocy oznaczało to wymianę jednostek o mocy 1400 W na oprawy 400 W. Kierownik sprzedaży I-Valo obiecał, że nie obniży to poziomu oświetlenia hali, a Rautaruukki odzyska koszt inwestycji w ciągu trzech lat. Dziesięć lat później dyrektor huty spotkał się z kierownikiem sprzedaży i chwalił go za to rozwiązanie, stwierdzając że nie podejrzewał, że te obietnice się spełnią.

Na koniec pierwszego roku w I-Valo zamówiono ponad 2000 opraw. Większość opraw została dostarczonych do producentów uczestniczących w ich rozwoju, w szczególności do huty Rautaruukki oraz zakładów Ahlström w Varkaus.

Ten trend utrzymywał się w kolejnym roku dzięki rozbudowie pieca w hucie Rautaruukki w Raahe oraz oddaniem do eksploatacji nowej maszyny do produkcji papieru, PK4, w zakładzie Ahlström Varkaus. Dodatkowo setki nowych opraw oświetleniowych zostało dostarczonych do hut Rautaruukki Hämeenlinna i Oulainen. Był to bardzo obiecujący początek.

Szybko okazało się, że zaangażowanie użytkowników końcowych w proces rozwoju było doskonałym sposobem na zachęcenie firm do zakupu opraw, gdy działy zakupów w Finlandii regularnie wątpiły w produkty o wysokiej cenie. Firmie I-Valo udało się przedstawić osobom odpowiedzialnym za oświetlenie zakładów zalety opraw oświetleniowych wyposażonych w filtry w porównaniu z tańszymi alternatywami oferowanymi przez konkurencję. Dzięki sukcesowi tej strategii firma postanowiła zastosować to podejście również wobec nowych klientów.

Stare pionowe oprawy highbay I-Valo są wciąż używane w hucie SSAB Hämeenlinna (2018). Fotografia: SSAB

Od samego początku jasne było, że poszukiwanie nowych rynków za granicą będzie warte wysiłku. Operatorzy przemysłowi z całego świata borykali się z tymi samymi problemami. Ze względu na wysokie koszty transportu dobrym pomysłem była koncentracja na pobliskich rynkach. Dodatkowo kraje europejskie położone dalej od Finlandii stosowały bardziej zróżnicowane napięcia i częstotliwości sieci.

W Finlandii firma I-Valo otrzymała konieczne pozwolenia dość łatwo dzięki zaangażowaniu inspektoratu elektrycznego od samego początku prac oraz otrzymywaniu bieżących informacji na temat wymagań. Szwecja również była znajomym rynkiem dzięki wcześniejszej współpracy z SEMKO, organizacji odpowiedzialnej za zatwierdzanie opraw oświetleniowych w Szwecji. Aby móc rozpocząć eksport produktów do Europy Środkowej, firma musiała uzyskać certyfikat niemieckiego VDE (Verband der Elektrotechnik, Elektronik und Informationstechnik). Bez tego sprzedaż nie byłaby możliwa. Wśród fińskich firm VDE jest znane jako twardy orzech do zgryzienia: wymagania organizacji mocno różnią się od fińskich, a zasady przyznawania certyfikatów są bardzo surowe. Czasami proces uzyskiwania certyfikatu przypominał dzielenie włosa na czworo, lecz ostatecznie przykładanie wagi do detali dało I-Valo znaczącą przewagę. Możliwość zaprezentowania zgodności z wymaganiami VDE pozwoliło I-Valo zdobyć zaufanie potencjalnych klientów na rynkach Europy Środkowej.

Projektowanie oświetlenia

Gdy pierwsze komputery osobiste zaczęły trafiać na rynek, firma I-Valo wykorzystała okazję i zaimplementowała swój pierwszy program do kalkulacji oświetlenia, oparte na systemie DOS rozwiązanie opracowane przez fiński instytut badań technicznych. Program przygotowywał wydruki o długości ponad metra i wypełnione liczbami. Przy odrobinie praktyki te wydruki mogły być bardzo przydatne, gdyż dane były oparte na faktycznych odczytach z opraw oświetleniowych.

Od tego czasu programy do obliczania oświetlenia ewoluują wraz z postępem technologii komputerowej. Dziś, dzięki modelowaniu 3D, wydruki są wyjątkowo czytelne i dokładne oraz stanowią doskonałe narzędzie do demonstrowania, jak inwestycja klienta zostanie zamieniona na światło.